Abstract
The inland town of Aalst is located on the banks of the River Dender, which is part of the Scheldt basin that drains the major part of Flanders, the northern part of Belgium. In an attempt to look for diachronic trends in fish consumption, ichthyological remains from 34 stratigraphic units, derived from seven different sites within the town, are compared, spanning the period from the twelfth to the end of the eighteenth century AD. It was hypothesised that for the medieval and postmedieval periods, the relative frequencies of the various taxa would reflect the historically established development of marine fish consumption and the gradual decline of freshwater fish exploitation due to overfishing and pollution of local freshwater habitats. While it was taken into account that factors such as social position and purchasing power will have influenced the spectrum of fish consumed, the results show that there is an unexpected large inter- and even intra-site variation, even within a restricted time period, patterns difficult to explain and hampering most interpretations. Considering diachronic comparison of the fish assemblages, this inevitably raises the question whether new insights will be easier to gain from wider generalisation or from going into greater interpretational detail.
This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.
Similar content being viewed by others
References
Asaert G (1980) Scheepvaart en visserij. In: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 4. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, pp 128–134
Boelmans Kranenburg HAH (1979) Visserij in de Zuidelijke Nederlanden 1650–1795. In: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 8. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, pp 261–264
Boelmans Kranenburg HAH (1980) Visserij in de Zuidelijke Nederlanden 1580–1650. In: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 7. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, pp 170–171
Bruggeman J, Coremans L, Van Buggenhout J, Claessens L, Ferket R, Reyns N (2019) Archeologische opgraving Aalst – Louis D'Haeseleerstraat. Annuntiaten- en Theresianenklooster. Rapporten All-Archeo bvba 316. All-Archeo bvba, Bornem
Callebaut D (1983) De topografische groei van Aalst of hoe een Zelhof een gebastioneerde stad werd. Archaeol Belgica 255:227–249
Davidson A (2001) Noord-Atlantisch viskookboek. Scepter & Lannoo, Bussum & Tielt
De Cupere B, Wouters W (2019) Dierlijke resten. In: Bruggeman J, Coremans L, Van Buggenhout J, Claessens L, Ferket R, Reyns N (eds) Archeologische opgraving Aalst – Louis D'Haeseleerstraat. Annuntiaten- en Theresianenklooster. Rapporten All-Archeo bvba 316. All-Archeo bvba, Bornem, pp 399–427
De Groote K (2010) The contribution of archaeological sources to the research of the formation of towns. The example of Aalst, a border town in the county of Flanders. In: De Groote K, Tys D, Pieters M (eds) Exchanging Medieval Material Culture. Studies on archaeology and history presented to Frans Verhaeghe. Relicta Monografieën 4, Brussel, pp 249–266
De Groote K (2013) De stadswording van Aalst. Of hoe een Merovingische nederzetting uitgroeide tot een laatmiddeleeuwse stad. M&L Monumenten, Landschappen en Archeologie 32(1):4–32
De Groote K, Moens J (1995) De oudste stadsversterking van Aalst (prov. Oost-Vlaanderen). Archeologie in Vlaanderen IV-1994, Zellik, pp 95–148
De Groote K, Moens J (1997) Laat- en post-middeleeuwse bewoningssporen aan de Kattestraat te Aalst (O.-Vl.). Archaeol Mediaevalis 20:64–65
De Groote K, Moens J (1999) Archeologisch onderzoek op de Oude Vismarkt te Aalst. Archaeol Mediaevalis 22:53–56
De Groote K, Moens J (eds) (2018) Archeologie en geschiedenis van een middeleeuwse woonwijk onder de Hopmarkt te Aalst. Relicta Monografieën 16. Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel
De Groote K, Moens J, Caluwé D, Cooremans B, Deforce K, Ervynck A, Lentacker A, Rijmenants E, Van Neer W, Vernaeve W, Zeebroek I (2004) De Valcke, de Slotele en de Lelye, burgerwoningen op de Grote Markt te Aalst (prov. Oost-Vlaanderen): onderzoek naar de bewoners, analyse van een vroeg-16de-eeuwse beerputvulling en de evolutie tot stadhuis. Archeologie in Vlaanderen VIII:281–408
De Groote K, Moens J, Caluwé D, Cooremans B, Deforce K, Ervynck A, Lentacker A, Van Neer W (2009) Op zoek naar de oudste middeleeuwse bewoning aan de Grote Markt te Aalst (prov. Oost-Vlaanderen). Het onderzoek van afval- en beerkuilen uit de twaalfde tot de veertiende eeuw. Relicta 4:135–203
De Groote K, Moens J, De Block A (2001) Een 12de-eeuwse stenen weg onder het Sint-Martensplein te Aalst (O.-Vl.). Archaeol Mediaevalis 24:81–83
De Groote K, Moens J, De Block A, Zeebroek I (2002) Het afval van een laat-18de-eeuwse pataconbakker in de Peperstraat te Aalst (O.-Vl.). Archaeol Mediaevalis 25:49–50
De Groote K, Moens J, Jennes N, Lentacker A, Ervynck A, Cooremans B, Deforce K, Wouters W (2021). Laat- en postmiddeleeuwse sporen aan de Klapstraat te Aalst (Oost-Vlaanderen). Eindverslag van een toevalsvondst. Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 182. Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel
Ervynck A, Lentacker A, Van Neer W (2017) Schelpen en botten. In: Beeckman D, Van Hecke C (eds) In de Cop op de Merckt. Archeologisch onderzoek van een huishouden uit 16de-eeuws Dendermonde. Provincie Oost-Vlaanderen, Gent, pp 237–264
Fricke R, Eschmeyer WN, Van der Laan R (eds) (2020). Eschmeyer's Catalog of Fishes: Genera, Species, References. http://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp. Accessed 12 October 2020
Gautier A (1989) De Middeleeuwse dierresten van het Priester Daensplein te Aalst. Het Land Van Aalst 41(1):5–9
Häberle S, Matt C, Vandorpe P, Akeret Ö (2010) Esskultur im Hinterhof – Interdisziplinäre Auswertung einer mittelalterlichen Latrine, Grabung 2002/15, Schnabelgasse 6, Basel. Jahresbericht Der Archäologischen Bodenforschung Basel-Stadt 2008:75–146
Häberle S, Schibler J, Van Neer W, Hüster Plogmann H (2015) Fischknochen als Indikatoren für Gewässerzustand und menschliche Fischselektion. Eine zusammenfassende Auswertung mittelalterlicher und neuzeitlicher Fischreste aus dem Rheineinzugsgebiet der Schweiz. Archäologisches Korrespondenzblatt 45:417–437
Harland J, Jones AKG, Orton DC, Barrett JH (2016) Fishing and fish trade in medieval York: the zooarchaeological evidence. In: Barrett J, Orton D (eds) Cod and Herring: The Archaeology and History of Medieval Sea Fishing. Oxbow Books, Oxford, pp 172–204
Hoffmann RC (1994) Remains and verbal evidence of carp (Cyprinus carpio) in Medieval Europe. In: Van Neer W (ed) Fish Exploitation in the Past. Proceedings of the 7th Meeting of the ICAZ Fish Remains Working Group. Sciences Zoologiques 274, Musée Royal de l’Afrique centrale, Tervuren, Belgium, pp 139–150
Hüster Plogmann H, Brombacher Ch, Helmig G, Klee M, Rentzel Ph, Rodel S, Veszeli M (1999) und was davon übrig bleibt – Untersuchungen an einem mittelalterlichen Latrinenschacht an der Bäumleingasse 14. Jahresbericht der Archäologische Bodenforschung des Kantons Basel-Stadt 1998:93–132
Lentacker A, Ervynck A, Van Neer W (2018) Dierlijke resten. In: De Groote K, Moens J (eds) Archeologie en geschiedenis van een middeleeuwse woonwijk onder de Hopmarkt te Aalst. Relicta Monografieën 16. Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel, pp 299–348
Orton DC, Locker A, Morris J, Barrett JH (2016) Fish for London. In: Barrett J, Orton D (eds) Cod and Herring: the archaeology and history of medieval sea fishing. Oxbow Books, Oxford, pp 205–214
Orton DC, Morris J, Locker A, Barrett JH (2014) Fish for the city: meta-analysis of archaeological cod remains and the growth of London’s northern trade. Antiquity 88:516–530
Orton DC, Morris J, Pipe A (2017) Catch per unit research effort: Sampling intensity, chronological uncertainty, and the onset of marine fish consumption in historic London. Open Quat 3(1):1–20
Pieters M, Cooremans B, Ervynck A, Van Neer W (1993) Van akkerland tot Heilige Geestkapel. Een kijk op de evolutie van de bewoningsgeschiedenis in de Kattestraat te Aalst (prov. Oost-Vlaanderen). Archeologie in Vlaanderen III:299–329
Van Neer W, Ervynck A (2004) Remains of traded fish in archaeological sites: indicators of status, or bulk food? In: O' Day SJ, Van Neer W, Ervynck A (eds) Behaviour behind bones. The zooarchaeology of ritual, religion, status and identity. Oxbow Books, Oxford, pp 203–214
Van Neer W, Ervynck A (2010) Defining ‘natural’ fish communities for fishery management purposes: biological, historical, and archaeological approaches. In: Bruce SG (ed) Ecologies and economies in medieval and early modern Europe. Studies in environmental history for Richard C. Hoffmann. Brill, Leiden & Boston, pp 193–233
Van Neer W, Ervynck A (2016) The rise of sea-fish consumption in inland Flanders, Belgium. In: Barrett J, Orton D (eds) Cod and Herring: The Archaeology and History of Medieval Sea Fishing. Oxbow Books, Oxford, pp 156–171
Van Neer W, Ervynck A, Monsieur P (2010) Fish bones and amphorae: evidence for the production and consumption of salted fish products outside the Mediterranean region. J Roman Archaeol 23(1):161–195
Van Uytven R (1979) Visserij in de Zuidelijke Nederlanden. In: Algemene Geschiedenis der Nederlanden 6. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, pp 138–144
Wouters W, Muylaert L, Van Neer W (2007) The distinction of isolated bones from plaice (Pleuronectes platessa), flounder (Platichthys flesus) and dab (Limanda limanda): a description of the diagnostic characters. Archaeofauna 16:33–95
Acknowledgements
The authors wish to thank the excavators of the different sites for years of fruitful cooperation: Koen De Groote, Jan Moens, Marnix Pieters (Flanders Heritage Agency), Jordi Bruggeman and colleagues (All-Archeo bvba), Bart Cherretté, Wouter De Maeyer and colleagues (SOLVA) and Walter De Swaef. Most of the assemblages discussed have been prepared for analysis with great care by Luc Muylaert (Flanders Heritage Agency). Sylvia Mazereel (Flanders Heritage Agency) kindly took care of the illustrations.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Additional information
Publisher’s note
Springer Nature remains neutral with regard to jurisdictional claims in published maps and institutional affiliations.
This article is part of the Topical Collection on Fishing Over the Millennia.
Supplementary Information
Below is the link to the electronic supplementary material.
Rights and permissions
About this article
Cite this article
Wouters, W., Ervynck, A. & Van Neer, W. The pitfalls of diachronic comparisons: fish consumption in the medieval and postmedieval town of Aalst, Belgium. Archaeol Anthropol Sci 13, 126 (2021). https://doi.org/10.1007/s12520-021-01386-1
Received:
Accepted:
Published:
DOI: https://doi.org/10.1007/s12520-021-01386-1